De kunst van het vernieuwen: 3 lessen die Zelensky ons leert

Behalve presentatiecoach ben ik dagvoorzitter. Al 20 jaar leid ik congressen van Vancouver tot Kopenhagen. Onlangs had ik weer een bekende “beroepsspreker” op een live congres. Ik zag hem voor de 6^e keer. Na afloop van de dag kreeg ik zijn boek. In de kaft schreef hij: “Rutger dank dat je al jaren lacht om mijn zelfde grapjes”. Geestig maar ook pijnlijk waar: in al die jaren had hij geen letter veranderd in zijn verhaal …

Het is het dilemma van veel sprekers. Vervang ik regelmatig mijn oude materiaal of heb ik de plicht mijn publiek mijn beste materiaal te geven?

Het is een tweestrijd die komieken ook hebben. De Amerikaanse komiek George Carlin gooide ieder jaar al zijn oude materiaal weg terwijl Jerry Seinfeld voorzichtig nieuwe grapje afwisselde met oud getest materiaal. Seinfeld zei erover: Als het publiek helemaal nieuw voor me is, is mijn oude materiaal ook nieuw. Wanneer een deel van mijn publiek me al eerder zag is het alsof ik wat oude “hits” voor ze speel.

Zelensky staat voor dezelfde uitdaging. Zij speeches liggen wereldwijd onder een vergrootglas. Hij zal ieder publiek dus moeten verrassen.

Hij sprak in de Bondsdag, in de Knesset en voor het Amerikaanse Congress. Iedere keer had hij dezelfde boodschap: Geef ons meer hulp! Toch was iedere speech anders. Wat kunnen we leren van Zelensky.

Laten we beginnen met de vaststelling dat voormalig acteur Zelensky een impactvolle spreker is. Hij spreekt in korte zinnen met veel uitroeptekens. Met zijn simpele kleding benadrukt hij de urgentie van zijn verhaal. Het aantal omgekomen kinderen is een vast element en zijn speeches zitten vol drieslagen.

3 observaties:

1. Zelensky spreekt zijn publiek heel direct aan

Op 1 maart had het Europees parlement de eer van een eerste toespraak. Hij zei daar dat hij zijn toehoorders niet met een “goedemorgen, goedemiddag of goedenavond kon begroeten, omdat de dagen niet goed zijn en het voor sommigen zelfs de laatste dag kan zijn”. De tolk hield het niet droog. Hij vroeg het parlement te bewijzen “dat wij Europeanen zijn”. Leiders die het goed doen in de ogen van Zelensky worden met hun voornaam aangesproken (“Mark”), Bondskanselier Scholz kreeg die bejegening overigens niet.

Bekijk hier hoe Zelensky tijdens zijn speech aan de Europese Raad Orban rechtstreeks aanspreekt:

2. Zelensky maakt doorlopend Referenties aan nationaal cultureel erfgoed

In het Amerikaanse Congress citeerde hij de “Tear down this wall” speech die Reagen in 1987 hield in Berlijn. In het Britse House of commons maakte hij gebruik van citaten van Churchill “ We shall fight on the beaches, we shall fight on the landing grounds….en zelfs van Shakespeare. Herkenning en instemming valt hem dan ten deel.

3. Zelensky benadrukt doorlopend de gedeelde ervaring of geschiedenis die hij heeft met zijn gehoor.

In het Canadees parlement vergeleek hij het centrale plein van Edmonton met het plein in Charkov en een kerncentrale in Ontario met die in Zaporizja. In Italië vroeg hij de parlementariërs zich voor te stellen dat havenstad Genua verwoest zou worden, zoals Marioepol. In Nederland benoemde hij het bombardement op Rotterdam, het neerhalen van vlucht MH17 en het verdrijven van de Spanjaarden uit Den Briel in 1572.

Is hij met die strategie overal succesvol?

Nee, voor een deel van de Knesset schoot de Joodse Zelensky door in zijn vergelijking met de Holocaust. “Ongepast” was de afgemeten reactie na afloop.

Vernieuwing van een speech geeft nieuw spreekplezier. De top van een hoge berg halen is indrukwekkend, maar er 1.500 keer op dezelfde wijze over vertellen is zo mogelijk nog indrukwekkender. Geef jezelf en je publiek het plezier van nieuwe invalshoeken en ontwikkelde inzichten maar bovenal: pas iedere speech aan op het unieke publiek wat je op dat moment voor je hebt. Zelensky doet het je voor.