presentatietraining Archieven

Relaxter presenteren met deze oefening!

Bij coaching en trainingen vragen deelnemers mij vaak: “Rutger, ben jij zelf eigenlijk nog wel eens zenuwachtig als je een podium op moet?” Mijn antwoord is dan: “Ja, bijna altijd. En daar ben ik blij om”. Als jonge roeier ontdekte ik dat spanning me juist kan helpen. Mijn roeicoach leerde me dat zenuwen een reactie zijn van mijn lichaam wat zich aan het voorbereiden is op een buitengewone prestatie. Alleen dat besef was al helpend. Ik leerde spanning te omarmen in plaats van ertegen te vechten.

De deelnemers aan onze programma’s leren we vandaag de dag een hele krachtige oefening. Een oefening uit de mindfulness. We noemen hem “De Gevoelsspiraal”.
Hij is heel simpel maar ook mega effectief. Laat me je de oefening uitleggen.

We hebben de hele dag door gevoelens en gedachten. Als een pendule slingeren we tussen positieve en negatieve emoties. Je collega vertelt dat de pitch gewonnen is: trots en blij! Volgende moment blijkt het koffieapparaat kapot: irritatie!

We willen graag positieve gevoelens ervaren, negatieve gevoelens drukken we liever weg. Vooral als het erom spant: op het podium bijvoorbeeld! Maar wat gebeurt er dan? Dan loop je het risico dat ze ‘je overnemen’ en krijg je uiteindelijk vecht, vlucht of verschuil reacties met precies de uitwerking die je wilde vermijden (kijk maar eens naar de onderstaande drie filmpjes…)

Bij de wethouder van Ohio, Phil Davidson, zorgt spanning voor een vecht reflex.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Bij regisseur Michael Bay zorgt spanning voor een vlucht reflex.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Bij BMW CEO Harald Krüger zorgt spanning voor een verschuil reflex die uitmondt in een “shutdown”.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Om te voorkomen dat je gekaapt wordt door negatieve gedachten, helpt het om ze hardop uit te spreken. Daarmee geef je jezelf als het ware toestemming deze emoties te ervaren, waardoor ze minder bedreigend voelen. Dit kun je alleen doen, maar het gevoel van opluchting is nog veel groter wanneer je ze deelt met iemand bij wie je je veilig voelt. Nadat je 2 minuten je gevoelens en gedachten hebt benoemd ervaar je meer ontspanning en vrijheid om je verhaal te vertellen. Je luisteraar hoeft alleen maar te luisteren. Raad of goedbedoelde tips zijn niet nodig, de magie zit in het delen waarmee je de pendule weer in beweging zet.

De effecten van deze oefening zijn verbluffend. Niet alleen vermindert het de stress voorafgaand aan een presentatie, ook tijdens het spreken zijn mensen meer aanwezig en in staat in te spelen op wat er op dat moment gebeurt. Hier zit winst voor publiek en spreker; een ontspannen spreker zorgt immers voor een ontspannen publiek. We blijven sociale dieren.

Heb jij het gevoel dat spreekangst je in de weg zit? Neem contact met ons op.

Wat maakte Ardern zo’n inspirerende leider?

Onlangs kondigde Jacinda Ardern, tot verrassing van velen, haar afscheid als premier van Nieuw Zeeland aan. Daarmee komt na zes jaar een einde aan een opvallend leiderschap.

Ardern leidde het land door roerige tijden: de Corona crisis, aanslag op een moskee in Christchurch, economische strubbelingen. Haar sociaaldemocratische beleid is in eigen land niet onomstreden, tegelijk wordt ze door velen gezien als een verademing. Een welkome en eigentijdse tegenpool van de mannelijke, berekenende en machtsbeluste leider.

Dit beeld werd in belangrijke mate door haar ijzersterke speeches en social media bijdragen gevormd.

Wat is het geheim van haar communicatie en welke 3 lessen kunnen we van haar leren?

1. Menselijkheid

Al vanaf haar aantreden wist Ardern nationaal beleid te vertalen naar de menselijk maat, zodat men zich ermee kon identificeren. Opvallend was de videoboodschap waarin ze vertelde over de ‘family package’ van 60 dollar per week die ieder gezin ging ontvangen om te kunnen voorzien in de primaire levensbehoeften van hun pasgeborenen. Geen abstracte getallen en formuleringen, maar een zelf opgenomen video van haar thuis met baby op haar arm. Vooral de oprechte blijdschap en vertrouwdheid waarmee ze haar beleid uitlegde, maakten internationaal indruk.

Zie hier de persoonlijke boodschap die zij op Facebook plaatste.

2. Oprechtheid

Een probleem voor veel politici is dat mensen het gevoel krijgen dat hun optredens een façade zijn. Dat er achter mooie woorden andere motieven schuilgaan. Dat geldt niet voor Ardern. Zij slaagt erin oprecht over te komen. Omdat haar daden in lijn zijn met haar woorden, en omdat ze het publiek laat zien en voelen wat er in haar om gaat. Een sterk voorbeeld daarvan is haar afscheidsspeech, waarin ze zei:

Premier van een land zijn is een zware verantwoordelijkheid
Ik ga ermee stoppen
Want mijn tank is leeg.
Politici zijn ook mensen.
En Nieuw Zeelanders hebben recht op iemand die alles kan geven.

Een ongekend openhartig en kwetsbaar statement dat (in ieder geval bij mij) de gedachte opwekt: wat terecht dat zij zich niet aan de macht vastklampt tot het bittere einde, maar haar verantwoordelijkheid overdraagt.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

3. Compassie

Het laatste en mijns inziens belangrijkste element is dat Ardern meeleeft met en mededogen heeft voor haar medemens. Het meest sprekende voorbeeld hiervan is de speech die ze hield na de aanslag op een moskee in Christchurch waarbij 51 mensen het leven verloren. Door de Maori en Moslimgemeenschap in hun eigen taal aan te spreken en door haar insluitende woorden ‘They are us’, wist zij de harten van miljoenen mensen voor zich te winnen.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

We kunnen er de echo van grote, historische politieke en geestelijke leiders in horen. En het is met name deze eigenschap die vandaag de dag zo node gemist wordt op het politieke toneel, waar wapengekletter en bedreiging de boventoon voeren. Hopelijk zal haar voorbeeld door andere leiders gevolgd worden. Dat kunnen we in deze roerige tijden wel gebruiken.

Meer weten over speechen en presenteren? Neem contact met ons op.

Interactie in je presentatie: een must!

Ik start deze nieuwsbrief met een opzienbarend feit uit de congreswereld: sprekers die interactie toevoegen aan hun presentatie scoren een punt hoger in de congresevaluatie dan collega sprekers die dat niet doen.

Wetenschappers ontrafelden de reden. Tijdens bijeenkomsten heeft je publiek twee behoeften die om voorrang vechten: de “need for connection” en de “need to be heard”.

Interactie slaat deze twee vliegen in één klap.

Belangrijke vraag als je gaat spreken is dus: wat kun je doen om je presentatie interactief te maken, zodat je publiek zich gehoord voelt en onderling verbonden?

Graag deel ik drie tips:

Tip 1: De klassieker: de vraag met handopsteken

Deze gaat vaak mis! Sprekers stellen de zaal een vraag en krijgen “de lege blik”.

Reden: de zaal is nog niet gecodeerd op handopsteken en beantwoordt de vraag braaf in hun hoofd. Hoe doe je het dan wel? Gebruik deze 7 stappen.

Zet een stap richting je publiek.
Zeg: ik heb een vraag aan jullie, die je kunt beantwoorden door je hand op te steken
Steek op dat moment zelf je rechterhand op
Stel een voor de bijeenkomst (relevante) vraag: “Wie van jullie kwam er met de trein vandaag?”.
Zeg vervolgens: “Handen graag” en steek daarbij ook je eigen hand weer op.
Maak een inschatting van het percentage handen.
Geef dat aantal terug aan de zaal.

Vergeet stap 7 niet! De zaal gaf jou iets, geef ze iets terug. Jij hebt immers het totaaloverzicht op de zaal wat zij niet hebben.

De toevoeging “relevant” bij stap 4 is ook een belangrijke. Je publiek houdt niet van flutvragen. En, ga altijd voor een formulering waarbij je de meeste handen krijgt.

Tip 2: De gesloten vraag

Congres publiek is de laatste jaren steeds mondiger geworden.

Wat ik als dagvoorzitter vaak zie gebeuren is het volgende. Een spreker stelt een vraag aan iemand in het publiek en de persoon die de vraag beantwoordt grijpt de microfoon, steekt van wal en meandert oeverloos door.

Op dat moment ben jij ongewild de regie kwijt.

Oplossing: kies voor de volgende slimme formulering.

Ik heb een vraag voor jullie: “In één woord: hoe is het voor jou om vandaag de dag bij de NS te werken?”

Vervolgens wijs je zelf willekeurig een paar mensen in het publiek aan.

Waardoor iedereen denkt: “Ojee, zo meteen wijst hij mij aan, wat gaat mijn reactie zijn?!” Zo blijft de hele zaal actief betrokken bij je verhaal, want met een mond vol tanden staan, wil niemand.

Deze slimme methode wordt ook veel in het onderwijs toegepast.

Tip 3: De Opdracht

De beste methode om de needs for connection and to be heard toe te passen is met De Opdracht. Op een bepaald moment in je presentatie laat je het publiek in tweetallen een vraag beantwoorden.

Voorbeeld: in je presentatie heb je 3 ideeën uit de doeken gedaan om treinreizen weer plezierig te maken. Je geeft je publiek vervolgens de opdracht om in tweetallen samen om zoek te gaan naar een 4^e manier. Daarvoor krijgen ze bijvoorbeeld 1,5 minuut. Vanaf het podium monitor je de zaal en na 90 seconden bedank je ze en wandel je het publiek in. Je vraagt vervolgens: “Zou jij kort jullie idee kunnen uitleggen?” Dit herhaal je drie keer. Je bedankt je publiek uitvoerig voor hun inbreng.

Het is een win-win. Zelf doe je er bruikbare tips door op en je publiek heeft het gevoel onderdeel van toekomstige oplossingen te zijn. Onlangs vroeg een spreker zijn publiek om de ideeën op te schrijven en in een doos bij de uitgang te gooien. Op die manier vang je alle input.

Het nadeel van een blog is natuurlijk dat je geen directe interactie aan kunt gaan.

Maar mocht je zelf sprekende voorbeelden hebben of ideeën voor een interactie tijdens een presentatie? Leuk om via deze weg te connecten en van je te horen!

Twee 4 mei toespraken om nog even bij stil te staan

“Het is waar we elkaar ieder jaar over vertellen: dat het bestond. En ik merk met de jaren, dat het eigenlijk alleen maar wezenlijker voor mij wordt. Nu mijn vader en moeder er niet meer zijn, wie houdt het nog in ere?”.

Een passage uit de 4 mei toespraak van Hans Goedkoop, dit jaar. Zijn vraag is elementair; er zijn steeds minder mensen die met eigen ervaringen de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend kunnen houden. En wellicht daarom, zien we dat begrippen uit de oorlog steeds vaker brutaal worden gekaapt. Poetin die zijn oorlog vergoelijkt met de noodzaak Oekraïne te “denazificeren”. Willem Engel die de vergelijking trekt tussen de mondkapjesplicht en de Jodenster. Baudet die schrijft dat de ongevaccineerden “de nieuwe joden”, en “wegkijkende uitsluiters de nieuwe nazi’s en NSB-ers” zijn.

Niet alleen schadelijke retoriek omdat die mensen kwetst, maar ook omdat die de betekenis van deze holocaustbegrippen doet verwateren en het zicht op wat er toen is gebeurd vertroebelt. Het kan de waakzaamheid doen slinken.

Hoe houden we het in ere?

Dus rijst naast “wie houdt het nog in ere?”, de vraag hoe houden we het in ere? Opdat wij niet vergeten, wat er daadwerkelijk is gebeurd.

Twee 4 mei toespraken gaven op deze beide vragen dit jaar een ijzersterk antwoord.

Hans Goedkoop’s fenomenale ‘Wat niet mag’

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

En ‘Badmeester Henk’ van Tieme de Laat

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Beide behandelen hetzelfde thema: trouw blijven aan je eigen moreelkompas, ook als de omstandigheden reden geven om afwijken te vergoelijken. En ook hun hoe vertoont gelijkenissen. Ik noem drie technieken die ze beiden met verve toepassen.

Drie technieken die de toespraken extra krachtig maken

1. BEB: Beeld, Effect, Betekenis

Beide sprekers passen het zogenaamde BEB-model toe. Eerst zetten ze een krachtig beeld neer, vervolgens maken ze hun gehoor deelgenoot van het effect dat dit op hen heeft (‘het ik’), om het uiteindelijk in een groter kader te plaatsen (‘het wij’). Zo schetst Goedkoop aangrijpend Abel Herzberg’s Bergen Belsen, deelt zijn effect: “En ik merk met de jaren, dat het eigenlijk alleen maar wezenlijker voor mij wordt. Nu mijn vader en moeder er niet meer zijn, wie houdt het nog in ere?”, en confronteert ons uiteindelijk met de hedendaagse vergoelijking door omstandigheden, en de ongelijkheid daarvan, want “Als het toen kon, kan het altijd”.

De BEB-opbouw laat het publiek de boodschap in drie lagen ervaren.

2. Spelen met de tijd

Je kan de beleving van je publiek verder versterken door de tijd waarin je vertelt. Zo plaatst Goedkoop ons direct in Bergen Belsen met de zin: “Sta me toe u mee te nemen naar Bergen Belsen”. Vandaaruit beschrijft hij in de tegenwoordige tijd de omstandigheden van het kamp. Het maakt ons voor even ooggetuigen.

Tieme start in de verleden tijd, maar trekt ons naar het nu met zijn overgang op de tegenwoordige tijd: “En dan toch in de chaos van de oorlog rationeel blijven denken. Het slechte niet slechter maken door zelf kwaad te doen. De gevangenen blijven helpen, maar de bewakers met rust laten…”. Het maakt wat hij zegt van alle tijden, dus ook van nu.

Let op hoe Goedkoop een aantal maal (heel bewust?) switcht van taaltijd en hoe hij zijn boodschap daarmee onderstreept.

3. Aanhaken bij je publiek

Met het verstrijken van de generaties wordt het steeds belangrijker om de vraag ‘Why should I care’ expliciet te beantwoorden in de 4 mei toespraken. Oftewel, hoe maak je wat er toen is gebeurd relevant voor mensen nu. Beide sprekers doen dat door paralellen met het heden te trekken. Niet door de beladen begrippen te kapen en op de actualiteit te plakken, maar door de universele mechanismen achter de oorlog bloot te leggen en die te vertalen naar vandaag. Zo zegt Tieme: “En steeds vaker zie ik het gebeuren, dat we bezig zijn de tegenstander onderuit te halen, in plaats van de vriend te helpen.” En ook Goedkoop trekt vergelijkingen met het heden die aanzetten tot zelfreflectie.

Dit is uiteindelijk waarom we herdenken, waardoor we het állemaal ‘in ere’ kunnen houden.

Laten we daar nog even bij stilstaan.

De Kunst van het vernieuwen: 3 lessen die Zelensky ons leert.

Behalve presentatiecoach ben ik dagvoorzitter. Al 20 jaar leid ik congressen van Vancouver tot Kopenhagen. Onlangs had ik weer een bekende “beroepsspreker” op een live congres. Ik zag hem voor de 6^e keer. Na afloop van de dag kreeg ik zijn boek. In de kaft schreef hij: “Rutger dank dat je al jaren lacht om mijn zelfde grapjes”. Geestig maar ook pijnlijk waar: in al die jaren had hij geen letter veranderd in zijn verhaal …

Het is het dilemma van veel sprekers. Vervang ik regelmatig mijn oude materiaal of heb ik de plicht mijn publiek mijn beste materiaal te geven?

Het is een tweestrijd die komieken ook hebben. De Amerikaanse komiek George Carlin gooide ieder jaar al zijn oude materiaal weg terwijl Jerry Seinfeld voorzichtig nieuwe grapje afwisselde met oud getest materiaal. Seinfeld zei erover: Als het publiek helemaal nieuw voor me is, is mijn oude materiaal ook nieuw. Wanneer een deel van mijn publiek me al eerder zag is het alsof ik wat oude “hits” voor ze speel.

Zelensky staat voor dezelfde uitdaging. Zij speeches liggen wereldwijd onder een vergrootglas. Hij zal ieder publiek dus moeten verrassen.

Hij sprak in de Bondsdag, in de Knesset en voor het Amerikaanse Congress. Iedere keer had hij dezelfde boodschap: Geef ons meer hulp! Toch was iedere speech anders. Wat kunnen we leren van Zelensky.

Laten we beginnen met de vaststelling dat voormalig acteur Zelensky een impactvolle spreker is. Hij spreekt in korte zinnen met veel uitroeptekens. Met zijn simpele kleding benadrukt hij de urgentie van zijn verhaal. Het aantal omgekomen kinderen is een vast element en zijn speeches zitten vol drieslagen.

3 observaties:

1. Zelensky spreekt zijn publiek heel direct aan.

Op 1 maart had het Europees parlement de eer van een eerste toespraak. Hij zei daar dat hij zijn toehoorders niet met een “goedemorgen, goedemiddag of goedenavond kon begroeten, omdat de dagen niet goed zijn en het voor sommigen zelfs de laatste dag kan zijn”. De tolk hield het niet droog. Hij vroeg het parlement te bewijzen “dat wij Europeanen zijn”. Leiders die het goed doen in de ogen van Zelensky worden met hun voornaam aangesproken (“Mark”), Bondskanselier Scholz kreeg die bejegening overigens niet.

Bekijk hier hoe Zelensky tijdens zijn speech aan de Europese Raad Orban rechtstreeks aanspreek:

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

2. Zelensky maakt doorlopend Referenties aan nationaal cultureel erfgoed.

In het Amerikaanse Congress citeerde hij de “Tear down this wall” speech die Reagen in 1987 hield in Berlijn. In het Britse House of commons maakte hij gebruik van citaten van Churchill “ We shall fight on the beaches, we shall fight on the landing grounds….en zelfs van Shakespeare. Herkenning en instemming valt hem dan ten deel.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

3. Zelensky benadrukt doorlopend de gedeelde ervaring of geschiedenis die hij heeft met zijn gehoor.

In het Canadees parlement vergeleek hij het centrale plein van Edmonton met het plein in Charkov en een kerncentrale in Ontario met die in Zaporizja. In Italië vroeg hij de parlementariërs zich voor te stellen dat havenstad Genua verwoest zou worden, zoals Marioepol. In Nederland benoemde hij het bombardement op Rotterdam, het neerhalen van vlucht MH17 en het verdrijven van de Spanjaarden uit Den Briel in 1572.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Is hij met die strategie overal succesvol?

Nee, voor een deel van de Knesset schoot de Joodse Zelensky door in zijn vergelijking met de Holocaust. “Ongepast” was de afgemeten reactie na afloop.

Vernieuwing van een speech geeft nieuw spreekplezier. De top van een hoge berg halen is indrukwekkend, maar er 1.500 keer op dezelfde wijze over vertellen is zo mogelijk nog indrukwekkender. Geef jezelf en je publiek het plezier van nieuwe invalshoeken en ontwikkelde inzichten maar bovenal: pas iedere speech aan op het unieke publiek wat je op dat moment voor je hebt. Zelensky doet het je voor.

Oorlogsretoriek: hoe zet je het effectief in?

‘De dood van één mens is een tragedie; de dood van miljoenen slechts een statistiek.’ Deze aan Stalin toegedichte quote komt deze dagen geregeld bij me bij het zien van de speeches en videoboodschappen rond het conflict in Oekraïne. Zij bevat de kern van effectieve oorlogsretoriek: niet alleen door te dringen tot de hoofden, maar tot de harten van mensen.

Want de mentale gesteldheid is misschien niet allesbepalend, het kan wel doorslaggevend zijn. Denk aan de Vietnamoorlog waarin de Vietcong veel gemotiveerder was dan het machtige Amerikaanse leger, en uiteindelijk de strijd won.

Maar hoe zorg je voor die strijdbaarheid?

De kunst is om in het brein van je publiek gedachtestromen te veranderen en vooral gevoelens op te roepen (woede, verontwaardiging, angst, trots). Want gevoelens zetten aan tot actie. Hiervoor kun je aan aantal retorische middelen inzetten, o.a.:

Argumentatie; denk aan het klassieke betoog, waarin je door het poneren van stellingen stapsgewijs je publiek probeert te overtuigen, zodat ze jouw eindconclusie onderschrijven. Daarbij essentieel dat je een trechter volgt, en begint met een stelling waar vrijwel niets tegen in te brengen is en zo voorts.
Framing: dit is het gebruik van woorden die emoties oproepen. Zo hield Stalin een historische rede in juli 1941 (toen de Duitse legers naar Moskou optrokken) waarin hij het conflict geslaagd framede tot ‘de Vaderlandse Oorlog’ met het Germaanse fascisme. Dat roept veel meer gevoel op dan ‘de oorlog van het communisme tegen het fascisme.’
Storytelling: het vertellen van verhalen heeft grote impact op onze geest. Via een proces van identificatie kun je je luisteraar meenemen in een secundaire wereld van beelden en gevoelens, zodat het lijkt of die ze zélf ervaart. Het is wetenschappelijk bewezen dat onze hersens beter toegerust zijn op het aanhoren van verhalen dan een argumentatie. De Israëlische wetenschapper Yuval Harari schreef in dit verband een interessant artikel in the Guardian.

Laten we met deze retorische middelen in het achterhoofd de speeches van Poetin en Zelensky tegenover elkaar plaatsen.

Speech Poetin over de NATO, Oekraïne en de erkenning van Donetsk en Lugansk:

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Poetin maakt in zijn speeches vooral gebruik van argumentatie en framing. In deze speech van bijna een uur deed hij een uiteenzetting waarom de Oekraïne eigenlijk onderdeel van Rusland is, en noemde de regering in Kiev steevast nazi’s.

Een belangrijk minpunt daarbij is dat zijn argumentatie niet waterdicht is. Zijn belangrijkste tegenstander Zelensky is joods, de geschiedkundige uiteenzetting leidt niet tot de overtuiging dat het binnenvallen van de Oekraïne de beste optie was. En belangrijker: je voelt er geen emotie bij.

Zelinsky’s videoboodschap waarin hij zich richtte tot het Russische volk:

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Zelensky maakt in zijn social media optredens veel gebruik van storytelling en beelden. Hij vertelde over zijn opa die in het Rode Leger diende en tegen de nazi’s vocht. In zijn T-shirt sprak hij de EU leden toe en hij verklaarde tegen Biden ‘Ik heb ammunitie nodig, geen lift’. Zo leren we hem kennen als een bevlogen leider, en we verbinden ons aan hem als mens.

Waar Poetin in zijn speeches kiest voor ontmenselijken en dreigen, appelleert Zelensky juist aan onze menselijkheid. Je zou kunnen zeggen: Poetin richt zich op onze hoofden, maar Zelensky wint onze harten.

Zoals Stalin al wist: de dood van één mens – mits verteld in een goed verhaal – voelt aan als een tragedie. Zelensky’s optredens roepen sterke gevoelens op van verontwaardiging, woede en medeleven. Het gevolg is dat zij over de hele wereld protest oproepen en er actie wordt ondernomen om Oekraïne te steunen.

Al is de situatie op de grond verre van rooskleurig, deze belangrijke strijd heeft Oekraïne voorlopig gewonnen. Hoe het verder gaat, is de grote vraag. Rusland lijkt de controle naar zich toe te trekken door alle media buiten te sluiten zoals in de Stalinistische tijd. De kunst zal worden om toch het Russische en Oekraïense publiek te bereiken, een strijd die zich vooral op het internet zal gaan afspelen. In ieder geval heeft Zelensky deze belangrijke eerste slag gewonnen.

Wat waren de beste speeches van 2021?

Wat maakt een goede speech? Daar valt veel over te zeggen, maar één ding is in mijn optiek onontbeerlijk: originaliteit. Herkenning oproepen bij je publiek is belangrijk, maar een speech wordt bijzonder als er een unieke of dieppersoonlijke invalshoek in zit. Waardoor we als publiek iets nieuws horen en een glimp opvangen van de persoon achter de spreker. Tegelijkertijd maakt deze persoonlijke binding het voor de spreker makkelijker om zichzelf te laten zien en het verhaal met overtuiging te brengen. Of, zoals de Amerikanen het noemen: to own your speech.

Met het Speech van de Maand-panel van Radio 1’s Nieuws BV bespraken we eind december de beste speeches van 2021. Samen kwamen we tot een top 3, met Pieter Omtzigt’s gloedvolle betoog in de Tweede Kamer tijdens het Toeslagenaffaire-debat op nummer 1.

Maar hier wil ik graag mijn persoonlijke drie favorieten met je delen; allemaal speeches met originaliteit, elk op een andere manier ingevuld.

3. Humberto Tan met zijn felle en impactvolle statement over Thierry Baudet: persoonlijk en uitgesproken

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Thierry Baudet had bij een toespraak gezegd dat de kans op AIDS nagenoeg nul is voor ‘heteroseksuele blanke mannen’. Een onwaarheid, want AIDS vormt wel degelijk nog steeds een gevaar voor iedereen, zie de cijfers van het Aidsfonds.

Wat Tans monoloog zo sterk maakte, was in de eerste plaats de uitstekende structuur. Hij komt meteen to the point, en veegt de leugens van tafel. Daarnaast maakt hij het persoonlijk door te verwijzen naar zijn eigen broer en die van Mark Rutte, die aan de ziekte overleden zijn. Maar vooral durft hij te benoemen wat hier werkelijk gebeurt: “Baudet vindt ’t nodig om AIDS-leed te bagatelliseren en te overgieten met een racistisch homofoob sausje.” Een belangrijke boodschap, die gehoord moet worden. Want via social media kanalen worden steeds meer leugens verspreid, over de Amerikaanse verkiezingen, over corona, over de holocaust. Daarom is het noodzakelijk dat mensen zich uitspreken. Niet alleen politici, maar ook mensen van wie je het misschien niet verwacht, zoals een presentator op RTL.

2. André van Duin op de Dam bij Dodenherdenking: verrassend

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Mooi om de opgewonden clown uit mijn jeugd hier een ingetogen verhaal te zien houden. Alleen dat al zorgt voor verrassing. Maar ook het verhaal zelf heeft een paar (zeker voor die plek) unieke elementen. Zoals zijn persoonlijke binding met het Homomonument, die hij inkleurt met rake beelden: ‘Drie grote roze driehoeken op de grond, vormen het symbool van discriminatie en vernedering. Er liggen daar altijd bloemen, het hele jaar door.’ Verfrissend is de dankbaarheid die hij uitspreekt over alles dat we hebben, in plaats van het eeuwige beschuldigen en vingerwijzen. En het sterke contrast en beeld ineen is een mooie, afsluitende vondst: ‘Vrij met de oorlog als het negatief, van de kleurenfoto van de vrede.’

1. Mia Mottley, de President van Barbados, tijdens de Klimaatconferentie in Glasgow: diepgevoelde noodzaak

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Er waren vele sprekers tijdens de Klimaatconferentie in Glasgow, maar geen van die verhalen raakten echt. Totdat Mia Mottley het podium besteeg. Met een charisma gehouwen uit diepe noodzaak en ijzersterk retorisch vernuft vecht ze als een leeuwin voor haar land en alle mensen die slachtoffer dreigen te worden van de opwarming van de aarde. “For those who have eyes to see, for those who have ears to listen, for those who have a hart to feel: 1.5 is what we need to survive. Two degrees, yes SG, is a death sentence for the people of Antigua and Barbuda, […] and yes, for the people of Samoa and Barbados.” Het beste vond ik de originele take die ze maakte door een vergelijking te trekken met het Coronabeleid (‘Code Red!’) en het vele geld dat daaraan uitgegeven is. Als al dat geld was besteed om de energietransitie te bevorderen, zou de wereld er veel beter voor staan.

Mocht je zelf een belangrijke presentatie in de planning hebben staan en daarbij hulp kunnen gebruiken, neem dan contact met ons op.

Drie geheimen van een inspirerende eindejaarsspeech

Het blijft een magisch moment, de seconden tussen het tikken op het glas en de aanhef van de speech. De belofte nog volledig intact. Het publiek vol verwachting wat er komen gaat. De spreker nog in het duister hoe zijn of haar woorden gaan vallen. Kortom, alles kan nog gebeuren.

En we mogen weer, want de kerst- en nieuwjaarsspeeches staan weer voor de deur. Maar hoe zorg je dat je die belofte inlost?

Als mannetje van 14, 15 jaar vond ik speechen machtig. Met de bravoure en naïviteit van een puber vertrouwde ik erop dat het verhaal op het moment zelf wel zou ontstaan. En dat gebeurde vaak ook. Althans, de lat die je publiek op die leeftijd voor je legt, is zo laag, dat het makkelijk scoren is. Een winnend concept dat in de jaren daarna steeds meer verliezers kende. De onvoorbereide speech op mijn vaders 60^ste die met wat gesputter en gemurmel strandde. Het halfbakken idee waarmee ik op haar feest mijn zus toesprak en de feestgangers in vertwijfeling achterliet. De ingeving die nooit kwam, en een vriend opzadelde met een verhaal zonder draad of clou.

Denken dat het wel goed komt bleek in de grotemensenwereld zelden een goed idee. Net als de “beetje moed indrinken” strategie. Nee, ook voor een goede dinner- of andere feestspeech geldt: voorbereiding, voorbereiding, voorbereiding.

Daarom, voor iedereen die de komende weken tegen het glas wil of moet tikken, hier 3 geheimen om de belofte in te lossen en ze op de banken te krijgen.

1. Zorg voor een heldere structuur

Als publiek hebben we behoefte aan houvast en samenhang. Te vaak kabbelen speeches voort, zonder spanningsboog. Een duidelijke structuur als vertrekpunt nemen, doet al wonderen. Gebruik voor de feestrede bijvoorbeeld:

Verrassing (grap/verhaal/vraag aan publiek)
Terugblik (wat is er gebeurd?)
Analyse (welke conclusies kunnen we daaruit trekken?)
Vooruitblik (waar gaat het naartoe?)
Afsluiting (kernboodschap/wens)

Hoe dit er in praktijk uit kan zien? Matthew McConaughey doet het ons voor:

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Speciaal voor onze nieuwsbrieflezers hebben we dit schema op een handzaam kaartje gezet. Print hem uit, schrijf hem vol en steel de show!

2. Maak je publiek de held

We kennen allemaal de speeches waarin iemand vooral zichzelf op het schild hijst. Als publiek worden we daar onrustig of zelfs geïrriteerd van. Mede omdat de spreker ons niet voorziet in die universele basisbehoefte: je gezien voelen. Dat wil niet zeggen dat je geen persoonlijk verhaal kunt vertellen. Sterker, dat kan heel goed werken. Zolang je maar de brug slaat naar je publiek en ze betrekt in je verhaal. Door aan je anekdote een voor je publiek herkenbare waarheid te koppelen maak je hen de held van jouw speech.

Oprah Winfrey geeft hier een prachtig voorbeeld:

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

3. Pak je moment

Dan is het moment daar, je hebt je goed voorbereid, je tikt tegen het glas. Maar, ineens maakt onzekerheid zich van je meester: “Zit iedereen hier wel op te wachten?”, “Past mijn anekdote wel bij dit moment”, “Is ie niet te cheesy?”, enzovoort. Stemmetjes die je uit je evenwicht halen en je performance beïnvloeden. Bedenk dan: je publiek wil dat je slaagt. Ze willen inspiratie en entertainment en een spreker die staat voor z’n zaak.

Dus mocht “de Monica” in je wakker worden, laat deze woorden van mijn 2-jarige dochter je inspireren: “Als je staat, dan sta je”. Oftewel, recht je rug, pak uit en maak er een feestje van.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Denk je na het lezen van deze tips: Klinkt goed, maar ik heb nog wat hulp nodig?
Meld je dan hier aan voor ons GRATIS webinar ‘Een inspirerende Kerst- of Nieuwjaarsspeech, zo doe je dat‘.

Mochten we je daar niet treffen, wenst Speak to Inspire je alvast een mooie kerst en een inspirerend nieuwjaar.

“Ik had een kind dat nooit lachte” – De speech die mij afgelopen jaar het meest raakte

Door Rutger Mollee

Als ik na zijn laatste zin mijn blik weer richt op de zaal met trainingsdeelnemers, zie ik keer op keer hetzelfde: doodse stilte, tranen in de ogen. Precies de reactie die ik zelf ook had, toen ik Brandon Boulware’s pleidooi voor het eerst zag.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Het gaat om een verhaal van een Amerikaanse vader die gebruik maakt van zijn inspraakrecht in het parlement van de staat Missouri. Daar lag een wet voor die het transpersonen zou verbieden deel te nemen aan sportcompetities voor vrouwen.

Brandon Boulware roept als vader van vier kinderen, van wie er één transgender, op om deze wet te verwerpen.

Waarom weet deze speech mensen zo te raken? Als presentatiecoach kijk ik dagelijks speeches, maar deze draag ik al maanden met me mee. Reden om ‘m eens te ontleden en te kijken wat we van Boulware kunnen leren.

1. Maak je publiek eerst ontvankelijk voor je boodschap

“You need to settle your audience, you can’t go straight to your message”, vertelt Ed Millibands voormalig speechschrijver Ayesha Hazarika deze week in de podcast How do you write a great political speech? En dat is precies wat Boulware doet. Vakkundig zet hij zichzelf neer als gelijke aan zijn publiek. Door zich te introduceren als “a lifelong Missourian, a husband, a business lawyer, a Christian and the son of a Methodist minister.” Goed volk, hoor je het conservatieve Missourische publiek denken.

Maar ook door de mogelijke vooroordelen jegens transpersonen van zijn publiek niet te veroordelen, maar juist zijn eigen worstelingen met hen te delen: “One thing I often hear when transgender issues are discussed is: ‘I don’t get it’, ‘I don’t understand’. And I would expect that some of you would have said that and I feel the same way. I didn’t get it either. For years I didn’t get it”.

Als publiek laten we opgelucht ons schild zakken: we mogen vinden wat we vinden. En daarmee treden we zijn boodschap met openheid tegemoet.

2. Vertel met het kleine persoonlijke verhaal, het grote verhaal

Vader Boulware beschrijft de dag dat hij terugkomt van kantoor. Hij zet nauwkeurig de scene neer die zich vervolgens voltrekt. Door de details zien we het voor ons; even zijn we met hem, daar in zijn voortuin. Hij verzilvert het gevoel van verbinding door direct daarna te delen wat dit tafereel voor hem betekend heeft. “It was then that it hit me. My daughter was equating being good with being someone else. I was teaching her to deny who she is. As a parent, the one thing we cannot do, is silence our child’s spirit. So, on that day, my wife and I stopped silencing our child’s spirit.”

3. Leiderschap, authenticiteit en verbinding

We hebben het al vaker op deze plek genoemd: een memorabele spreker neemt zijn toehoorders op sleeptouw, laat iets van zichzelf zien en heeft oog voor zijn publiek. Boulware scoort hoog op al deze facetten. We zagen al hoe hij zich verplaatst in de behoeften van zijn publiek, wat een gevoel van verbinding oproept. Maar hij blijft ook trouw aan zichzelf: hij deelt zijn worstelingen, verdriet, fouten en inzichten zonder opsmuk. Hij laat zijn publiek dichtbij komen en een kijkje nemen in zijn ziel. Dit soort gevoelens zijn universeel, we kennen ze allemaal bij tijd en wijle. Sprekers die ze durven te delen stijgen in onze achting, omdat we kwetsbaarheid waarderen.

Dan leiderschap. In het begin zijn zijn zenuwen zeker zichtbaar. Hij schuift op zijn stoel, friemelt met zijn vingers, praat snel, zijn stem heeft een klein bibbertje. Maar op het moment dat hij zijn diepe overtuiging deelt, verandert zijn houding en toon (vanaf 2.07 min). Lijkt hij eerst bij de gratie van zijn publiek te spreken, hier draaien de rollen om, en wijst hij zijn publiek vol vuur op het belang van zijn ervaringen.

In deze speech licht hij ook zijn keus toe om uiteindelijk mee te gaan in wat “teachers, therapists and other experts” hem al jaren voorhielden. Dat hij een dochter had “who did not smile”, gaf de doorslag. Op de dag dat zijn vrouw en hij besloten de regels voor hun dochter los te laten zagen ze onmiddellijk een totale transformatie. Nu heeft hij “a confident, a smiling, a happy daughter”. De reis van de held -zoals we dit soort verhalen vaak noemen- komt hiermee ten einde. De beproevingen zijn voorbij. Vader en dochter hebben hun bestemming bereikt.

En die wet? Die kwam er niet. De Gouverneur van Missouri heeft hem gevetood.

Greta Thunberg: lessen voor een visionair

Tijdens de Austrian World Summit 2021 kreeg Greta Thunberg weer het podium om haar invloedrijke en machtige gehoor de oren te wassen. Haar boodschap: jullie praatjes vullen geen gaatjes. Jullie tijd is om.

De speech zit goed in elkaar – schopte het tot Speech van de Maand augustus in de Radio1 rubriek – en haar boodschap blijft onverminderd relevant. Tegelijkertijd lijkt haar bekende bezweringsformule ook zijn beste tijd te hebben gehad.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Waar wringt wat mij betreft de schoen in deze speech en waar kan Thunberg op letten, zodat haar toekomstige toespraken impact houden?

De uitdaging van de visionair

In een speech gaan spreker en publiek een bijzondere relatie aan. Succesfactoren daarbij zijn of de spreker de leiding neemt over het publiek (staat voor zijn of haar zaak), authentiek is (geen rol speelt en zichzelf laat zien) en verbinding weet te maken (door herkenning en emoties op te roepen).

Greta Thunberg is een visionair. Zij is de troepen ver vooruit. Zij ziet, zij ziet wat wij niet zien. Dat is een gave, maar betekent ook afstand. Waar zij hoog scoort op leiderschap, zal zij extra hard moeten werken om mensen naar zich toe te halen en aan zich te binden. En dat lukt in deze speech minder goed.

Welke 4 lessen kunnen we daaruit trekken?

1. Waarachtigheid gaat boven vorm

Als speechschrijver zat ik uren te ploeteren op mooie zinconstructies, gevatte retorische trucs en de juiste cadans. Met wisselend succes. Door de jaren heen kwam ik erachter dat een eerste vereiste van een inspirerende speech is, dat de spreker voelt wat hij of zij zegt. Vorm kan daarbij in de weg staan. Té bedacht, té geconstrueerd of niet de eigen woorden of stijl. Ook Thunberg lijkt hier soms meer bezig met het uitspreken van de juiste woorden dan met het overbrengen van de boodschap. En als zij geen connectie voelt met de tekst, dan wij als publiek al helemaal niet.

2. Niets om je aan vast te klampen

Op geen enkele manier komt ze haar publiek tegemoet. Geen brug wordt geslagen. In eerdere speeches was dat niet anders, maar werden we geraakt door haar diepgevoelde woede en afgunst. Die puurheid (authenticiteit) had aantrekkingskracht. Hier houdt ze haar publiek voor: “[…] you are saying things for the sake of it, because the words are in your scripts”. En juist in deze speech lijkt zijzelf meer als personage dan als persoon te spreken. Dan blijft er weinig over om je aan vast te klampen.

3. Krachtverlies door herhaling

Telkens wist Thunberg in haar speeches de overtreffende trap verder op te wandelen. Daardoor bleven ze verrassend, ook al waren de toon en emotie steeds dezelfde. Maar ook deze trap blijkt eindig. Mooie vindingen als “So, you started to act. Not acting as in climate action, but acting as in role playing.” en “Nature and physics are not entertained by your theatre.” kunnen de voorspelbare afgunst niet meer compenseren.

4. Uiteindelijk willen we hoop (houden)

Dat er weinig overtreffende trap overblijft, blijkt ook uit het einde van de speech: “The audience has grown wary. The show is over”. Conceptueel een mooi slot, maar als publiek lopen we tegen een doodlopende muur. Om te inspireren en mensen voor je zaak te winnen, moet je ze ook een uitweg uit de duisternis wijzen. Nu blijven we hopeloos achter. En dat wil niemand.

Hopelijk weet ze de volgende keer visie én gevoel weer samen te brengen. En ons opnieuw met haar belangrijke boodschap te raken.

Weten hoe jij het contract met je publiek beïnvloedt en kunt verstevigen door te werken aan jouw leiderschap, authenticiteit of juist verbinding?

Meld je aan voor onze open training Inspirerend Presenteren – De Verdieping op 29 oktober a.s. Deze training is ook geschikt voor de mensen die al de Speech in a Day of de training Inspirerend Presenteren al gevolgd hebben.

Heb je vragen? Neem dan contact op met janneke@speaktoinspire.nl (voor incompany mogelijkheden!).

Speak’s Patronen Quiz

Een presentatie geven is stressvol. Wij leren onze klanten om te gaan met deze spanning en vanuit je kracht op het podium te staan. Daarbij ervaren ze welke overlevingsstrategieën (Patronen) ze onbewust inzetten, en hoe deze het contact met het publiek beïnvloeden. We leren ze hoe je met je patronen en zenuwen kunt omgaan, zodat je werkelijk verbinding maakt met jezelf en je toehoorders.

Speak’s vijf Patronen

Door de jaren heen hebben we met Speak to Inspire gezien dat veel van dit soort overlevingsstrategieën zijn terug te voeren op (een mix van) vijf Patronen.

De Gever/nemer: een goede entertainer, die z’n publiek aanvoelt, maar veelal wat lager scoort op authenticiteit en soms op leiderschap.
De Perfectionist: bereidt alles tot in de puntjes voor, wat ten koste kan gaan van de verbinding en soms authenticiteit.
De Strijder: heeft weinig problemen de troepen vanaf het podium aan te vuren, maar is erg op zichzelf gericht en scoort daarmee lager op verbinding en soms op authenticiteit.
De Visionair: aan ideeën en vergezichten geen gebrek, maar niet altijd in verbinding met het publiek, sommigen kunnen ook op leiderschap wat lager scoren.
De Drager: zet de ander centraal, waardoor het publiek zich gezien voelt, tegelijkertijd kan de focus op het publiek ten koste gaan van leiderschap en soms van authenticiteit.

Patronen Quiz

Kun jij onderstaande sprekers matchen aan een van de 5 patronen? Of althans, matcht jouw kijk met die van ons (want laten we wel wezen, er is bij zoiets geen ultieme waarheid)?

Doe de test! En zie daarna onze matches helemaal onderaan.

Jesse Klaver

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Greta Thunberg

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Jim Carrey

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

David Beckham

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Alexandria Ocasio-Cortez

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Onze matches:

De Drager: Jesse Klaver

De Gever/nemer: Jim Carrey

De Strijder: Alexandria Ocasio-Cortez

De Perfectionist: David Beckham

De Visionair: Greta Thunberg

Posts Tagged ‘presentatietraining’

1. Menselijkheid

2. Oprechtheid

3. Compassie

Tip 1: De klassieker: de vraag met handopsteken

Tip 2: De gesloten vraag

Tip 3: De Opdracht

Drie technieken die de toespraken extra krachtig maken

1. BEB: Beeld, Effect, Betekenis

2. Spelen met de tijd

3. Aanhaken bij je publiek

1. Zelensky spreekt zijn publiek heel direct aan.

2. Zelensky maakt doorlopend Referenties aan nationaal cultureel erfgoed.

3. Zelensky benadrukt doorlopend de gedeelde ervaring of geschiedenis die hij heeft met zijn gehoor.

Maar hoe zorg je voor die strijdbaarheid?

Laten we met deze retorische middelen in het achterhoofd de speeches van Poetin en Zelensky tegenover elkaar plaatsen.

3. Humberto Tan met zijn felle en impactvolle statement over Thierry Baudet: persoonlijk en uitgesproken

2. André van Duin op de Dam bij Dodenherdenking: verrassend

1. Mia Mottley, de President van Barbados, tijdens de Klimaatconferentie in Glasgow: diepgevoelde noodzaak

1. Zorg voor een heldere structuur

2. Maak je publiek de held

3. Pak je moment

1. Maak je publiek eerst ontvankelijk voor je boodschap

2. Vertel met het kleine persoonlijke verhaal, het grote verhaal

3. Leiderschap, authenticiteit en verbinding

De uitdaging van de visionair

Welke 4 lessen kunnen we daaruit trekken?

1. Waarachtigheid gaat boven vorm

2. Niets om je aan vast te klampen

3. Krachtverlies door herhaling

4. Uiteindelijk willen we hoop (houden)

Speak’s vijf Patronen

Patronen Quiz

Jesse Klaver

Greta Thunberg

Jim Carrey

David Beckham

Alexandria Ocasio-Cortez

Onze matches: