Presentatietraining en -coaching

Posts Tagged ‘presentatietips’

Interactie in je presentatie: een must!

Ik start deze nieuwsbrief met een opzienbarend feit uit de congreswereld: sprekers die interactie toevoegen aan hun presentatie scoren een punt hoger in de congresevaluatie dan collega sprekers die dat niet doen.

Wetenschappers ontrafelden de reden. Tijdens bijeenkomsten heeft je publiek twee behoeften die om voorrang vechten: de “need for connection” en de “need to be heard”.

Interactie slaat deze twee vliegen in één klap.

Belangrijke vraag als je gaat spreken is dus: wat kun je doen om je presentatie interactief te maken, zodat je publiek zich gehoord voelt en onderling verbonden?

Graag deel ik drie tips:

Tip 1: De klassieker: de vraag met handopsteken

Deze gaat vaak mis! Sprekers stellen de zaal een vraag en krijgen “de lege blik”.

Reden: de zaal is nog niet gecodeerd op handopsteken en beantwoordt de vraag braaf in hun hoofd. Hoe doe je het dan wel? Gebruik deze 7 stappen.

  1. Zet een stap richting je publiek.
  2. Zeg: ik heb een vraag aan jullie, die je kunt beantwoorden door je hand op te steken
  3. Steek op dat moment zelf je rechterhand op
  4. Stel een voor de bijeenkomst (relevante) vraag: “Wie van jullie kwam er met de trein vandaag?”.
  5. Zeg vervolgens: “Handen graag” en steek daarbij ook je eigen hand weer op.
  6. Maak een inschatting van het percentage handen.
  7. Geef dat aantal terug aan de zaal.

Vergeet stap 7 niet! De zaal gaf jou iets, geef ze iets terug. Jij hebt immers het totaaloverzicht op de zaal wat zij niet hebben.

De toevoeging “relevant” bij stap 4 is ook een belangrijke. Je publiek houdt niet van flutvragen. En, ga altijd voor een formulering waarbij je de meeste handen krijgt.

Tip 2: De gesloten vraag

Congres publiek is de laatste jaren steeds mondiger geworden.

Wat ik als dagvoorzitter vaak zie gebeuren is het volgende. Een spreker stelt een vraag aan iemand in het publiek en de persoon die de vraag beantwoordt grijpt de microfoon, steekt van wal en meandert oeverloos door.

Op dat moment ben jij ongewild de regie kwijt.

Oplossing: kies voor de volgende slimme formulering.

Ik heb een vraag voor jullie: “In één woord: hoe is het voor jou om vandaag de dag bij de NS te werken?”

Vervolgens wijs je zelf willekeurig een paar mensen in het publiek aan.

Waardoor iedereen denkt: “Ojee, zo meteen wijst hij mij aan, wat gaat mijn reactie zijn?!” Zo blijft de hele zaal actief betrokken bij je verhaal, want met een mond vol tanden staan, wil niemand.

Deze slimme methode wordt ook veel in het onderwijs toegepast.

Tip 3: De Opdracht

De beste methode om de needs for connection and to be heard toe te passen is met De Opdracht. Op een bepaald moment in je presentatie laat je het publiek in tweetallen een vraag beantwoorden.

Voorbeeld: in je presentatie heb je 3 ideeën uit de doeken gedaan om treinreizen weer plezierig te maken. Je geeft je publiek vervolgens de opdracht om in tweetallen samen om zoek te gaan naar een 4e manier. Daarvoor krijgen ze bijvoorbeeld 1,5 minuut. Vanaf het podium monitor je de zaal en na 90 seconden bedank je ze en wandel je het publiek in. Je vraagt vervolgens: “Zou jij kort jullie idee kunnen uitleggen?” Dit herhaal je drie keer. Je bedankt je publiek uitvoerig voor hun inbreng.

Het is een win-win. Zelf doe je er bruikbare tips door op en je publiek heeft het gevoel onderdeel van toekomstige oplossingen te zijn. Onlangs vroeg een spreker zijn publiek om de ideeën op te schrijven en in een doos bij de uitgang te gooien. Op die manier vang je alle input.

Het nadeel van een blog is natuurlijk dat je geen directe interactie aan kunt gaan.

Maar mocht je zelf sprekende voorbeelden hebben of ideeën voor een interactie tijdens een presentatie? Leuk om via deze weg te connecten en van je te horen!

 

 

 

 

Twee 4 mei toespraken om nog even bij stil te staan

“Het is waar we elkaar ieder jaar over vertellen: dat het bestond. En ik merk met de jaren, dat het eigenlijk alleen maar wezenlijker voor mij wordt. Nu mijn vader en moeder er niet meer zijn, wie houdt het nog in ere?”.

Een passage uit de 4 mei toespraak van Hans Goedkoop, dit jaar. Zijn vraag is elementair; er zijn steeds minder mensen die met eigen ervaringen de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend kunnen houden. En wellicht daarom, zien we dat begrippen uit de oorlog steeds vaker brutaal worden gekaapt. Poetin die zijn oorlog vergoelijkt met de noodzaak Oekraïne te “denazificeren”. Willem Engel die de vergelijking trekt tussen de mondkapjesplicht en de Jodenster. Baudet die schrijft dat de ongevaccineerden “de nieuwe joden”, en “wegkijkende uitsluiters de nieuwe nazi’s en NSB-ers” zijn.

Niet alleen schadelijke retoriek omdat die mensen kwetst, maar ook omdat die de betekenis van deze holocaustbegrippen doet verwateren en het zicht op wat er toen is gebeurd vertroebelt. Het kan de waakzaamheid doen slinken.

Hoe houden we het in ere?

Dus rijst naast “wie houdt het nog in ere?”, de vraag hoe houden we het in ere? Opdat wij niet vergeten, wat er daadwerkelijk is gebeurd.

Twee 4 mei toespraken gaven op deze beide vragen dit jaar een ijzersterk antwoord.

Hans Goedkoop’s fenomenale ‘Wat niet mag’

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

 

En ‘Badmeester Henk’ van Tieme de Laat

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Beide behandelen hetzelfde thema: trouw blijven aan je eigen moreelkompas, ook als de omstandigheden reden geven om afwijken te vergoelijken. En ook hun hoe vertoont gelijkenissen. Ik noem drie technieken die ze beiden met verve toepassen.

Drie technieken die de toespraken extra krachtig maken

 1. BEB: Beeld, Effect, Betekenis

Beide sprekers passen het zogenaamde BEB-model toe. Eerst zetten ze een krachtig beeld neer, vervolgens maken ze hun gehoor deelgenoot van het effect dat dit op hen heeft (‘het ik’), om het uiteindelijk in een groter kader te plaatsen (‘het wij’). Zo schetst Goedkoop aangrijpend Abel Herzberg’s Bergen Belsen, deelt zijn effect: “En ik merk met de jaren, dat het eigenlijk alleen maar wezenlijker voor mij wordt. Nu mijn vader en moeder er niet meer zijn, wie houdt het nog in ere?”, en confronteert ons uiteindelijk met de hedendaagse vergoelijking door omstandigheden, en de ongelijkheid daarvan, want “Als het toen kon, kan het altijd”.

De BEB-opbouw laat het publiek de boodschap in drie lagen ervaren.

2. Spelen met de tijd

Je kan de beleving van je publiek verder versterken door de tijd waarin je vertelt. Zo plaatst Goedkoop ons direct in Bergen Belsen met de zin: “Sta me toe u mee te nemen naar Bergen Belsen”. Vandaaruit beschrijft hij in de tegenwoordige tijd de omstandigheden van het kamp. Het maakt ons voor even ooggetuigen.

Tieme start in de verleden tijd, maar trekt ons naar het nu met zijn overgang op de tegenwoordige tijd: “En dan toch in de chaos van de oorlog rationeel blijven denken. Het slechte niet slechter maken door zelf kwaad te doen. De gevangenen blijven helpen, maar de bewakers met rust laten…”. Het maakt wat hij zegt van alle tijden, dus ook van nu.

Let op hoe Goedkoop een aantal maal (heel bewust?) switcht van taaltijd en hoe hij zijn boodschap daarmee onderstreept.

3. Aanhaken bij je publiek

Met het verstrijken van de generaties wordt het steeds belangrijker om de vraag ‘Why should I care’ expliciet te beantwoorden in de 4 mei toespraken. Oftewel, hoe maak je wat er toen is gebeurd relevant voor mensen nu. Beide sprekers doen dat door paralellen met het heden te trekken. Niet door de beladen begrippen te kapen en op de actualiteit te plakken, maar door de universele mechanismen achter de oorlog bloot te leggen en die te vertalen naar vandaag. Zo zegt Tieme: “En steeds vaker zie ik het gebeuren, dat we bezig zijn de tegenstander onderuit te halen, in plaats van de vriend te helpen.” En ook Goedkoop trekt vergelijkingen met het heden die aanzetten tot zelfreflectie.

Dit is uiteindelijk waarom we herdenken, waardoor we het állemaal ‘in ere’ kunnen houden.

Laten we daar nog even bij stilstaan.

De Kunst van het vernieuwen: 3 lessen die Zelensky ons leert.

Behalve presentatiecoach ben ik dagvoorzitter. Al 20 jaar leid ik congressen van Vancouver tot Kopenhagen. Onlangs had ik weer een bekende “beroepsspreker” op een live congres. Ik zag hem voor de 6e keer. Na afloop van de dag kreeg ik zijn boek. In de kaft schreef hij: “Rutger dank dat je al jaren lacht om mijn zelfde grapjes”. Geestig maar ook pijnlijk waar: in al die jaren had hij geen letter veranderd in zijn verhaal …

Het is het dilemma van veel sprekers. Vervang ik regelmatig mijn oude materiaal of heb ik de plicht mijn publiek mijn beste materiaal te geven?

Het is een tweestrijd die komieken ook hebben. De Amerikaanse komiek George Carlin gooide ieder jaar al zijn oude materiaal weg terwijl Jerry Seinfeld voorzichtig nieuwe grapje afwisselde met oud getest materiaal. Seinfeld zei erover: Als het publiek helemaal nieuw voor me is, is mijn oude materiaal ook nieuw. Wanneer een deel van mijn publiek me al eerder zag is het alsof ik wat oude “hits” voor ze speel.

Zelensky staat voor dezelfde uitdaging. Zij speeches liggen wereldwijd onder een vergrootglas. Hij zal ieder publiek dus moeten verrassen.

Hij sprak in de Bondsdag, in de Knesset en voor het Amerikaanse Congress. Iedere keer had hij dezelfde boodschap: Geef ons meer hulp! Toch was iedere speech anders. Wat kunnen we leren van Zelensky.

Laten we beginnen met de vaststelling dat voormalig acteur Zelensky een impactvolle spreker is. Hij spreekt in korte zinnen met veel uitroeptekens. Met zijn simpele kleding benadrukt hij de urgentie van zijn verhaal. Het aantal omgekomen kinderen is een vast element en zijn speeches zitten vol drieslagen.

3 observaties:

1. Zelensky spreekt zijn publiek heel direct aan.

Op 1 maart had het Europees parlement de eer van een eerste toespraak. Hij zei daar dat hij zijn toehoorders niet met een “goedemorgen, goedemiddag of goedenavond kon begroeten, omdat de dagen niet goed zijn en het voor sommigen zelfs de laatste dag kan zijn”. De tolk hield het niet droog. Hij vroeg het parlement te bewijzen “dat wij Europeanen zijn”. Leiders die het goed doen in de ogen van Zelensky worden met hun voornaam aangesproken (“Mark”), Bondskanselier Scholz kreeg die bejegening overigens niet.

Bekijk hier hoe Zelensky tijdens zijn speech aan de Europese Raad Orban rechtstreeks aanspreek:

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

 

2. Zelensky maakt doorlopend Referenties aan nationaal cultureel erfgoed.

In het Amerikaanse Congress citeerde hij de “Tear down this wall” speech die Reagen in 1987 hield in Berlijn. In het Britse House of commons maakte hij gebruik van citaten van Churchill “ We shall fight on the beaches, we shall fight on the landing grounds….en zelfs van Shakespeare. Herkenning en instemming valt hem dan ten deel.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

 

3. Zelensky benadrukt doorlopend de gedeelde ervaring of geschiedenis die hij heeft met zijn gehoor.

In het Canadees parlement vergeleek hij het centrale plein van Edmonton met het plein in Charkov en een kerncentrale in Ontario met die in Zaporizja. In Italië vroeg hij de parlementariërs zich voor te stellen dat havenstad Genua verwoest zou worden, zoals Marioepol. In Nederland benoemde hij het bombardement op Rotterdam, het neerhalen van vlucht MH17 en het verdrijven van de Spanjaarden uit Den Briel in 1572.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Is hij met die strategie overal succesvol?

Nee, voor een deel van de Knesset schoot de Joodse Zelensky door in zijn vergelijking met de Holocaust. “Ongepast” was de afgemeten reactie na afloop.

Vernieuwing van een speech geeft nieuw spreekplezier. De top van een hoge berg halen is indrukwekkend, maar er 1.500 keer op dezelfde wijze over vertellen is zo mogelijk nog indrukwekkender. Geef jezelf en je publiek het plezier van nieuwe invalshoeken en ontwikkelde inzichten maar bovenal: pas iedere speech aan op het unieke publiek wat je op dat moment voor je hebt. Zelensky doet het je voor.

Oorlogsretoriek: hoe zet je het effectief in?

‘De dood van één mens is een tragedie; de dood van miljoenen slechts een statistiek.’ Deze aan Stalin toegedichte quote komt deze dagen geregeld bij me bij het zien van de speeches en videoboodschappen rond het conflict in Oekraïne. Zij bevat de kern van effectieve oorlogsretoriek: niet alleen door te dringen tot de hoofden, maar tot de harten van mensen.

Want de mentale gesteldheid is misschien niet allesbepalend, het kan wel doorslaggevend zijn. Denk aan de Vietnamoorlog waarin de Vietcong veel gemotiveerder was dan het machtige Amerikaanse leger, en uiteindelijk de strijd won.

Maar hoe zorg je voor die strijdbaarheid?

De kunst is om in het brein van je publiek gedachtestromen te veranderen en vooral gevoelens op te roepen (woede, verontwaardiging, angst, trots). Want gevoelens zetten aan tot actie. Hiervoor kun je aan aantal retorische middelen inzetten, o.a.:

  1. Argumentatie; denk aan het klassieke betoog, waarin je door het poneren van stellingen stapsgewijs je publiek probeert te overtuigen, zodat ze jouw eindconclusie onderschrijven. Daarbij essentieel dat je een trechter volgt, en begint met een stelling waar vrijwel niets tegen in te brengen is en zo voorts.
  2. Framing: dit is het gebruik van woorden die emoties oproepen. Zo hield Stalin een historische rede in juli 1941 (toen de Duitse legers naar Moskou optrokken) waarin hij het conflict geslaagd framede tot ‘de Vaderlandse Oorlog’ met het Germaanse fascisme. Dat roept veel meer gevoel op dan ‘de oorlog van het communisme tegen het fascisme.’
  3. Storytelling: het vertellen van verhalen heeft grote impact op onze geest. Via een proces van identificatie kun je je luisteraar meenemen in een secundaire wereld van beelden en gevoelens, zodat het lijkt of die ze zélf ervaart. Het is wetenschappelijk bewezen dat onze hersens beter toegerust zijn op het aanhoren van verhalen dan een argumentatie. De Israëlische wetenschapper Yuval Harari schreef in dit verband een interessant artikel in the Guardian.

Laten we met deze retorische middelen in het achterhoofd de speeches van Poetin en Zelensky tegenover elkaar plaatsen.

Speech Poetin over de NATO, Oekraïne en de erkenning van Donetsk en Lugansk: 

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Poetin maakt in zijn speeches vooral gebruik van argumentatie en framing. In deze speech van bijna een uur deed hij een uiteenzetting waarom de Oekraïne eigenlijk onderdeel van Rusland is, en noemde de regering in Kiev steevast nazi’s.

Een belangrijk minpunt daarbij is dat zijn argumentatie niet waterdicht is. Zijn belangrijkste tegenstander Zelensky is joods, de geschiedkundige uiteenzetting leidt niet tot de overtuiging dat het binnenvallen van de Oekraïne de beste optie was. En belangrijker: je voelt er geen emotie bij.

Zelinsky’s videoboodschap waarin hij zich richtte tot het Russische volk: 

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Zelensky maakt in zijn social media optredens veel gebruik van storytelling en beelden. Hij vertelde over zijn opa die in het Rode Leger diende en tegen de nazi’s vocht. In zijn T-shirt sprak hij de EU leden toe en hij verklaarde tegen Biden ‘Ik heb ammunitie nodig, geen lift’. Zo leren we hem kennen als een bevlogen leider, en we verbinden ons aan hem als mens.

Waar Poetin in zijn speeches kiest voor ontmenselijken en dreigen, appelleert Zelensky juist aan onze menselijkheid. Je zou kunnen zeggen: Poetin richt zich op onze hoofden, maar Zelensky wint onze harten.

Zoals Stalin al wist: de dood van één mens – mits verteld in een goed verhaal – voelt aan als een tragedie. Zelensky’s optredens roepen sterke gevoelens op van verontwaardiging, woede en medeleven. Het gevolg is dat zij over de hele wereld protest oproepen en er actie wordt ondernomen om Oekraïne te steunen.

Al is de situatie op de grond verre van rooskleurig, deze belangrijke strijd heeft Oekraïne voorlopig gewonnen. Hoe het verder gaat, is de grote vraag. Rusland lijkt de controle naar zich toe te trekken door alle media buiten te sluiten zoals in de Stalinistische tijd. De kunst zal worden om toch het Russische en Oekraïense publiek te bereiken, een strijd die zich vooral op het internet zal gaan afspelen. In ieder geval heeft Zelensky deze belangrijke eerste slag gewonnen.

Gratis Webinar ‘Feestelijk speechen, zo doe je dat!’

Traditiegetrouw blikken we met kerst en nieuwjaar terug en vooruit. Trekken we lessen uit wat is geweest en stellen we doelen voor wat komen gaat. Maar hoe kom je tot die kerstwaardige speech? Hoe zorg je dat je verhaal niet voortkabbelt, maar mensen inspireert en vervoering achterlaat?

Maak je geen zorgen! Want je hoeft het wiel niet zelf uit te vinden.

Op vrijdag 16 december 2022  van 15.00u uur tot 16.00u uur deelt Speak to Inspire in een gratis webinar haar briljante inzichten voor een gedenkwaardige dinner- of feestspeech.

In deze interactieve sessie leer je de structuur waarmee je samenhang en spanning creëert in je verhaal en hoe die zelf te gebruiken.

De sessie wordt gelardeerd met voorbeelden en tips & tricks om het jaar met een knaller van een speech af te sluiten of te beginnen.

Trainer van dienst: Rutger Mollee, presentatiecoach, veelgevraagd dagvoorzitter en parttime comedian (o.a. bij “De Speld”).

MELD JE AAN VIA DEZE LINK!

Greta Thunberg: lessen voor een visionair

Tijdens de Austrian World Summit 2021 kreeg Greta Thunberg weer het podium om haar invloedrijke en machtige gehoor de oren te wassen. Haar boodschap: jullie praatjes vullen geen gaatjes. Jullie tijd is om.

De speech zit goed in elkaar – schopte het tot Speech van de Maand augustus in de Radio1 rubriek – en haar boodschap blijft onverminderd relevant. Tegelijkertijd lijkt haar bekende bezweringsformule ook zijn beste tijd te hebben gehad.

Deze video wordt niet getoond omdat er (nog) niet akkoord is gegaan met het plaatsen van cookies.
Wijzig keuze

Waar wringt wat mij betreft de schoen in deze speech en waar kan Thunberg op letten, zodat haar toekomstige toespraken impact houden?

De uitdaging van de visionair

In een speech gaan spreker en publiek een bijzondere relatie aan. Succesfactoren daarbij zijn of de spreker de leiding neemt over het publiek (staat voor zijn of haar zaak), authentiek is (geen rol speelt en zichzelf laat zien) en verbinding weet te maken (door herkenning en emoties op te roepen).

Greta Thunberg is een visionair. Zij is de troepen ver vooruit. Zij ziet, zij ziet wat wij niet zien. Dat is een gave, maar betekent ook afstand. Waar zij hoog scoort op leiderschap, zal zij extra hard moeten werken om mensen naar zich toe te halen en aan zich te binden. En dat lukt in deze speech minder goed.

Welke 4 lessen kunnen we daaruit trekken?

1. Waarachtigheid gaat boven vorm

Als speechschrijver zat ik uren te ploeteren op mooie zinconstructies, gevatte retorische trucs en de juiste cadans. Met wisselend succes. Door de jaren heen kwam ik erachter dat een eerste vereiste van een inspirerende speech is, dat de spreker voelt wat hij of zij zegt. Vorm kan daarbij in de weg staan. Té bedacht, té geconstrueerd of niet de eigen woorden of stijl. Ook Thunberg lijkt hier soms meer bezig met het uitspreken van de juiste woorden dan met het overbrengen van de boodschap. En als zij geen connectie voelt met de tekst, dan wij als publiek al helemaal niet.

2. Niets om je aan vast te klampen

Op geen enkele manier komt ze haar publiek tegemoet. Geen brug wordt geslagen. In eerdere speeches was dat niet anders, maar werden we geraakt door haar diepgevoelde woede en afgunst. Die puurheid (authenticiteit) had aantrekkingskracht. Hier houdt ze haar publiek voor: “[…] you are saying things for the sake of it, because the words are in your scripts”. En juist in deze speech lijkt zijzelf meer als personage dan als persoon te spreken. Dan blijft er weinig over om je aan vast te klampen.

3. Krachtverlies door herhaling

Telkens wist Thunberg in haar speeches de overtreffende trap verder op te wandelen. Daardoor bleven ze verrassend, ook al waren de toon en emotie steeds dezelfde. Maar ook deze trap blijkt eindig. Mooie vindingen als “So, you started to act. Not acting as in climate action, but acting as in role playing.” en “Nature and physics are not entertained by your theatre.” kunnen de voorspelbare afgunst niet meer compenseren.

4. Uiteindelijk willen we hoop (houden)

Dat er weinig overtreffende trap overblijft, blijkt ook uit het einde van de speech: “The audience has grown wary. The show is over”. Conceptueel een mooi slot, maar als publiek lopen we tegen een doodlopende muur. Om te inspireren en mensen voor je zaak te winnen, moet je ze ook een uitweg uit de duisternis wijzen. Nu blijven we hopeloos achter. En dat wil niemand.

Hopelijk weet ze de volgende keer visie én gevoel weer samen te brengen. En ons opnieuw met haar belangrijke boodschap te raken.

Weten hoe jij het contract met je publiek beïnvloedt en kunt verstevigen door te werken aan jouw leiderschap, authenticiteit of juist verbinding?

Meld je aan voor onze open training Inspirerend Presenteren – De Verdieping op 29 oktober a.s. Deze training is ook geschikt voor de mensen die al de Speech in a Day  of de training Inspirerend Presenteren al gevolgd hebben.

Heb je vragen? Neem dan contact op met janneke@speaktoinspire.nl (voor incompany mogelijkheden!).